ตรุษจีน (จีนตัวเต็ม: 春節; จีนตัวย่อ: 春节; พินอิน: Chūnjíe ชุนเจี๋ย) เป็นวันหยุดตามประเพณีของจีนที่สำคัญที่สุด
ในประเทศจีน ยังมีอีกชื่อหนึ่งว่า
"เทศกาลฤดูใบไม้ผลิ" เพราะฤดูใบไม้ผลิตามปฏิทินจีนเริ่มต้นด้วยวันลีชุน ซึ่งเป็นวันแรกในทางสุริยคติของปีปฏิทินจีน
วันดังกล่าวยังเป็นวันสิ้นสุดฤดูหนาว ซึ่งคล้ายกันกับงานเทศกาลของตะวันตก
เทศกาลนี้เริ่มต้นในวันที่ 1 เดือน 1 (จีน: 正月, พินอิน: Zhēngyuè) ในปฏิทินจีนโบราณและสิ้นสุดลงในวันที่ 15 ด้วยเทศกาลโคมไฟ คืนก่อนตรุษจีนเป็นวันซึ่งครอบครัวจีนมารวมญาติเพื่อรับประทานอาหารเย็นเป็นประจำทุกปี
ซึ่งเรียกว่า ฉูซี่ (จีน: 除夕, พินอิน: Chúxī) หรือ "การผลัดเปลี่ยนยามค่ำคืน" เนื่องจากปฏิทินจีนเป็นแบบสุริยจันทรคติ ตรุษจีนจึงมักเรียกว่า "วันขึ้นปีใหม่จันทรคติ"
ตรุษจีนเป็นงานเฉลิมฉลองที่ยาวที่สุดและสำคัญที่สุดในปฏิทินจีน
จุดกำเนิดของตรุษจีนนั้นมีประวัติหลายศตวรรษและมีความสำคัญเพราะตำนานและประเพณีหลายอย่าง
ตรุษจีนมีการเฉลิมฉลองกันในหลายประเทศและดินแดนซึ่งมีประชากรจีนอาศัยอยู่มาก
อย่างเช่น จีนแผ่นดินใหญ่ ฮ่องกง อินโดนีเซีย มาเก๊า มาเลเซีย ฟิลิปปินส์สิงคโปร์ ไต้หวัน ไทย รวมทั้งในชุมชนชาวจีนที่อื่น
ตรุษจีนถูกมองว่าเป็นวันหยุดสำคัญสำหรับชาวจีนและได้มีอิทธิพลต่อการเฉลิมฉลองการขึ้นปีใหม่จันทรคติของประเทศเพื่อนบ้าน
ซึ่งรวมทั้งเกาหลี (โซลนาล) ภูฏาน และเวียดนาม
ในประเทศจีน
ธรรมเนียมและประเพณีท้องถิ่นเกี่ยวกับการเฉลิมฉลองตรุษจีนนั้นหลากหลายมาก
ประชาชนจะเทเงินของตนเพื่อซื้อของขวัญ ของประดับตกแต่ง วัสดุ
อาหารและเครื่องนุ่งห่ม นอกจากนี้ยังมีประเพณีว่า
ทุกครอบครัวจะทำความสะอาดบ้านอย่างละเอียดลออ เพื่อปัดกวาดโชคร้ายด้วยหวังว่าจะเปิดทางให้โชคดีเข้ามา
มีการประดับหน้าต่างและประตูด้วยกระดาษตัดสีแดงและคู่กับธีม "โชคดี", "ความสุข", "ความมั่งคั่ง"
และ "ชีวิตยืนยาว" ที่ได้รับความนิยม ในคืนก่อนตรุษจีน
อาหารค่ำเป็นการกินเลี้ยงกับครอบครัว อาหารนั้นจะมีเช่น หมู เป็ด ไก่และอาหารอย่างดี
(delicacies) รสหวาน ครอบครัวจะปิดท้ายค่ำคืนด้วยประทัด
เช้าวันรุ่งขึ้น
เด็กจะทักทายบิดามารดาของตนโดยอวยพรพวกท่านให้มีสุขภาพดีและสวัสดีปีใหม่
และได้รับเงินอั่งเปา ประเพณีตรุษจีนนั้นเพื่อการสมานฉันท์
ลืมความบาดหมางและปรารถนาสันติและความสุขแก่ทุกคนอย่างจริงใจ
แม้ปฏิทินจีนแต่โบราณไม่ใช้ปีตัวเลขต่อเนื่องกัน
นอกประเทศจีน ปีจีนจึงมักนับเลขนับแต่รัชสมัยจักรพรรดิเหลือง แต่เนื่องจากมีการกำหนดให้อย่างน้อยสามปีเป็นเลข 1 ที่นักวิชาการใช้กันแพร่หลายในปัจจุบัน
จึงทำให้ปี พ.ศ. 2555 เป็น "ปีจีน" 4710,
4709 หรือ 4649
ปฏิทินสุริยจันทรคติจีนเป็นตัวกำหนดวันที่ของตรุษจีน
ปฏิทินดังกล่าวยังใช้ในประเทศซึ่งรับเอาหรือได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมฮั่น ที่โดดเด่น คือ
เกาหลี ญี่ปุ่นและเวียดนาม
และอาจมีบรรพบุรุษร่วมกันที่มีเทศกาลตรุษคล้ายกันนอกเอเชียตะวันออก เช่น อิหร่าน
และในประวัติศาสตร์ ดินแดนชนบัลการ์
ในปฏิทินเกรโกเรียน แต่ละปีตรุษจีนมิได้ตรงกัน คือ อยู่ระหว่างวันที่ 21 มกราคมถึง 20 กุมภาพันธ์ ในปฏิทินจีน เหมายันต้องเกิดในเดือนที่ 11
จึงหมายความว่า ตรุษจีนมักตรงกับเดือนดับครั้งที่สองหลังเหมายัน
(น้อยครั้งที่เป็นครั้งที่สามหากมีอธิกมาส) ในประเพณีจีนโบราณ
ลีชุนเป็นวันแรกในทางสุริยคติซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของฤดูใบไม้ผลิ
ซึ่งตรงกับประมาณวันที่ 4 กุมภาพันธ์
คำอวยพร
ในตรุษจีน ชาวจีนจะกล่าวคำ ห่ออ่วย หรือคำอวยพรภาษาจีนให้กัน
หรือมีการติดห่ออ่วยไว้ตามสถานที่ต่างๆ คำที่นิยมใช้กัน ได้แก่
- 新正如意 新年發財 / 新正如意 新年发财 (แต้จิ๋ว: ซิงเจี่ยยู้อี่
ซิงนี้หวกไช้; จีนกลาง: ซินเจิ้งหรูอี้
ซินเหนียนฟาฉาย; ฮกเกี้ยน: ซินเจี่ยหยู่อี่
ซินนี่ฮวดจ๋าย; จีนแคะ: ซินจึ้นหยู่อี๋
ซินเหนี่ยนฟั่ดโฉ่ย; กวางตุ้ง: ซันจิงจู๋จี่
ซันหนินฟัดฉ่อย) แปลว่า ขอให้ประสบโชคดี ขอให้มั่งมีปีใหม
- 新年快樂 / 新年快乐 (จีนกลาง:
ซินเหนียนไคว่เล่อ; กวางตุ้ง:ซันหนิ่นฟายหลอก;ฮกเกี้ยน: ซินนี้ก๊วยหลก) นิยมใช้ในประเทศจีน
- 恭喜發財 / 恭喜发财 (จีนกลาง: กงฉี่ฟาฉาย;
ฮกเกี้ยน: หย่งฮี้ฮวดจ๋าย; กวางตุ้ง:
กุงเฮยฟัดฉ่อย)
- 過年好 / 过年好 (จีนกลาง: กั้วเหนียนห่าว)
ใช้โดยชนพื้นเมืองทางภาคเหนือของประเทศจีน
วลีนี้ยังหมายถึงวันที่หนึ่งถึงวันที่ห้าของปีใหม่ด้วย
- 大吉大利 (ฮกเกี้ยน:
ตั่วเก็ตตั่วลี่) แปลว่า ความมงคลอันยิ่งใหญ่ ค้าขายได้กำไร
- 金玉满堂 (ฮกเกี้ยน: กิ้มหยกมั่วต๋อง) แปลว่า ทองหยกเต็มบ้าน
- 萬事如意 / 万事如意 (ฮกเกี้ยน: บ่านสู่หยู่อี่) แปลว่า
หมื่นเรื่องสมปรารถนา
- 福壽萬萬年/ 福寿万万年 (จีนกลาง: ฝูเชี่ยวหวันวันเลี่ยน; ฮกเกี้ยน: ฮกซิ่วบันบั่นนี่) แปลว่า อายุยืนหมื่นๆ ปี
- 大家好運氣 / 大家好运气(จีนกลาง: ต้าจาห่าวเยียนชี; ฮกเกี้ยน:
ต้าเก่โฮ่อุ๊นคิ) แปลว่า โชคดีเข้าบ้าน
- 年年大賺錢 / 年年大赚钱 (ฮกเกี้ยน:
หนีนี้ตั๊วถั่นจี๋) แปลว่า ปีนี้ร่ำรวยมหาศาล
คำอวยพรตรุษจีน
คำอวยพร : ว่านซื่อหยูอี้
万事如意
คำแปล : สมความปรารถนา
คำอวยพร : กงสี่ฟาไฉ
恭喜发财
คำแปล : ขอให้ร่ำรวย
คำอวยพร : จี๋เสียงหยูอี้
吉祥如意
คำแปล : สมปรารถนา
คำอวยพร : เห่ายวิ่นเหนียนเหนียน
好运年年
คำแปล : โชคดีตลอดไป
คำอวยพร : อี้ฝันฟงซุ่น
一帆风顺
คำแปล : ทุกอย่างราบรื่น
คำอวยพร : ไฉเหยียนกว่างจิ้น
财源广进
คำแปล : เงินทองไหลมา
คำอวยพร : เจาไฉ่จิ้นเป่า
招财进宝
คำแปล : เงินทองไหลมา
คำอวยพร : เหนียนเหนียนโหย่วหยวี๋
年年有余
คำแปล : เหลือกินเหลือใช้
คำอวยพร : ซื่อซื่อซุ่นลี่
事事顺利
คำแปล : ทุกเรื่องราบรื่น
คำอวยพร : จินยวี้หม่านถัง
金玉满堂
คำแปล : ร่ำรวยเงินทอง
คำอวยพร : อิ้เปิ่นว่านลี่
一本万利
คำแปล : กำไรมากมาย
คำอวยพร : ต้าจี๋ต้าลี่
大吉大利
คำแปล : ค้าขายได้กำไร
คำอวยพร : เหนียนเหนียนฟาไฉ
年年发财
คำแปล : ร่ำรายตลอดไป
คำอวยพร : หลงหม่าจินเสิน
龙马精神
คำแปล : สุขภาพแข็งแรง
คำอวยพร : จี๋เสียงหยูอี้
吉祥如意
คำแปล : สมปรารถนา
คำอวยพร : เห่ายวิ่นเหนียนเหนียน
好运年年
คำแปล : โชคดีตลอดไป
คำอวยพร : อี้ฝันฟงซุ่น
一帆风顺
คำแปล : ทุกอย่างราบรื่น
คำอวยพร : ว่านซื่อหยูอี้
万事如意
คำแปล : สมความปรารถนา
คำอวยพร : กงสี่ฟาไฉ
恭喜发财
คำแปล : ขอให้ร่ำรวย
คำอวยพร : เจาไฉ่จิ้นเป่า
招财进宝
คำแปล : เงินทองไหลมา
คำอวยพร : เหนียนเหนียนโหย่วหยวี๋
年年有余
คำแปล : เหลือกินเหลือใช้
คำอวยพร : ซื่อซื่อซุ่นลี่
事事顺利
คำแปล : ทุกเรื่องราบรื่น
คำอวยพร : จินยวี้หม่านถัง
金玉满堂
คำแปล : ร่ำรวยเงินทอง
คำอวยพร : อิ้เปิ่นว่านลี่
一本万利
คำแปล : กำไรมากมาย
คำอวยพร : ต้าจี๋ต้าลี่
大吉大利
คำแปล : ค้าขายได้กำไร
คำอวยพร : เหนียนเหนียนฟาไฉ
年年发财
คำแปล : รำรายตลอดไป
คำอวยพร : หลงหม่าจินเสิน
龙马精神
คำแปล : สุขภาพแข็งแรง
ที่มา: http://scoop.mthai.com/scoop/3815.html., Wikipedia
